ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΒΡΑΣΚΙΑ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ ΜΕ ΚΥΨΕΛΕΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΚΗΡΗΘΡΑΣ
ΜΑΡΓΑΡΙΤΕΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
Οι Μαργαρίτες Ρεθύμνου Κρήτης υπήρξαν το κέντρο παραγωγής χρηστικών κεραμικών αγγείων που τροφοδοτούσε την περιοχή της Δυτικής Κρήτης για εκατονταετίες. Σήμερα συνεχίζουν να λειτουργούν στις Μαργαρίτες δεκαεννέα εργαστήρια/οικοτεχνίες που δημιουργούν χρηστικά και διακοσμητικά κεραμικά με έμπνευση από τις παραδοσιακές φόρμες και το διάκοσμο των Μαργαριτσανών αγγείων, χρησιμοποιώντας σε πολλές περιπτώσεις τα ντόπια χώματα και εφαρμόζοντας τις πανάρχαιες τεχνικές όπτισης σε ξυλοκάμινο.
Πηγή: Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Υπουργείο Πολιτισμού
Φωτογραφίες: Γιώργος Μεστούσης
Αφηγήσεις
Οι βεντέμες των αγγειοπλαστών στις Μαργαρίτες αφορούν την εποχιακή κατασκευή, τη μεταφορά και την πώληση διαφόρων τύπων αγγείων σε όλη την περιοχή γύρω από το χωριό, αλλά και προς τα δυτικά, προς τα Χανιά, και νότια, προς τα Μεσσαρά… Συνήθως, σε αυτό το σύστημα εργασίας, κάθε συντεχνία αποτελούνταν από μόλις 2 ή 3 άτομα. Δεν έπιαναν τόσο πολύ την ανατολή, γιατί καλύπτονταν από άλλα αγγειοπλαστικά κέντρα - το Θραψανό. Στο Θραψανό, ο αριθμός των αγγειοπλαστών ανά συντεχνία ήταν μεγαλύτερος και κάθε βεντέμα παρέμενε περισσότερο χρόνο στον προορισμό της, σε σχέση με τις Μαργαρίτες. Οι αγγειοπλάστες εγκαθίσταντο σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία που σχεδίαζαν να δουλέψουν, έφτιαχναν το καμίνι τους εκεί που πήγαιναν, και άρχισαν να παράγουν επί τόπου. Επίσης, μετέφεραν και με ζώα και γαϊδούρια διάφορους τύπους αγγείων που είχαν κατασκευάσει στο χωριό – ανάμεσα σε αυτά τα αγγεία και μελισσοκομικά, όπως βρασκιά* και καπνιστήρια, και τα πουλούσαν με ανταλλαγές σε είδος.
*βρασκί: κάθετη πήλινη κυψέλη κινητής κηρήθρας της Κρήτης
ΜΑΡΙΑ ΠΑΔΟΥΒΑ
ΕΘΝΟΛΟΓΟΣ
Οι πουργοί* κουβαλούσαν το χώμα, μαλάσσαν τον πηλό, κόβαν κλαδιά και τα κουβαλούσαν. Στο ψήσιμο, το καμίνι ήθελε πολλά κλαδιά. Από το πρωί ως το βράδυ ψήναμε, ήταν πολλή η ζέστη – φωτιά το καμίνι, φωτιά από πάνω ο ήλιος, παθαίναμε στρούσια*. Στις μελοκουρούπες* κάναμε από πάνω ένα άνοιγμα στα χείλια για να μη μπορούν να μπουν οι μελιτάκοι* στο μέλι. Όταν κάναμε τα βρασκιά*, δεν υπήρχαν κυψέλες από ξύλο. Οι παλιοί αγγειοπλάστες πηγαίναν σε χωριά που υπήρχαν νερά, και τα φτιάχνανε για να μην τα κουβαλούν. Τα κουβαλούσαν με τους γαϊδάρους. Ήταν κάτι μονοπάτια, κάτι στενέματα, και περπατούσαν από το πρωί και βραδιάζονταν για να φτάσουν, γή* από το βράδυ μέχρι το πρωί. Για να πάνε να τα πουλήσουν στα χωριά, για να πάρουν είδος με είδος. Πηγαίναν γιατί δε μπορούσαν να τα πουλήσουν εύκολα. Εκεί τα φτιάχναν και τα πουλούσαν γύρω – γύρω.
*πουργοί: βοηθοί του αγγειοπλάστη
*στρούσια: μαρτύρια, κακουχίες
*μελοκουρούπες: πήλινα σκεύη φύλαξης μελιού
*μελιτάκοι: μυρμήγκια
*γή: ή
ΚΩΣΤΑΣ ΔΑΝΔΟΛΟΣ
ΦΟΡΕΑΣ ΤΗΣ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΡΓΑΡΙΤΩΝ ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ ΚΡΗΤΗΣ