Μελεκούνι Ρόδου
Το μελεκούνι Ρόδου είναι εγγεγραμμένο στοιχείο στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού.
Η δράση SWEETEN YOUR HERITAGE ΜΕΛΕΚΟΥΝΙ ΡΟΔΟΥ έχει στόχο να αναδείξει και να διαφυλάξει το Μελεκούνι Ρόδου και τη συναφή εθιμική πρακτική που συνδέεται με τη συλλογική μνήμη και τις διατροφικές πρακτικές των Ροδίων και με τη διαμόρφωση και διάδοση των τοπικών διατροφικών συνηθειών, αλλά και της παραδοσιακής ελληνικής ζαχαροπλαστικής.
Συμπληρωματικά, η δράση αναδεικνύει το μέλι (βασικό συστατικό του μελεκουνιού) και προωθεί την κατανάλωση του γλυκίσματος Μελεκούνι Ρόδου ως ένα αυθεντικό τοπικό παραδοσιακό προϊόν χωρίς ζάχαρη που περιέχει την ελληνικής προέλευσης υπερτροφή μέλι. Η σημαντικότητα της διαφύλαξης της αυθεντικής ελληνικής διατροφής, αλλά και της επικοινωνίας της έθνικ ταυτότητας του μελεκουνιού κρίνεται σκόπιμη, τόσο για την προάσπιση της άυλης κληρονομιάς της Ελλάδας, όσο και για την προσέλκυση καλής ποιότητας τουρισμού. Ως επιμέρους στόχοι τίθενται η ανάδειξη και διαφύλαξη της μεσογειακής διατροφής ως στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στο ευρύ κοινό, η προώθηση της υγιεινής διατροφής χωρίς επεξεργασμένη ζάχαρη, η ενημέρωση για τη διατροφική αξία του μελιού και την υγιεινή διατροφή.
Όραμά μας είναι η δράση SWEETEN YOUR HERITAGE ΜΕΛΕΚΟΥΝΙ ΡΟΔΟΥ να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα για το περιβάλλον και τον πολιτισμό μας και να συμβάλλει στην προοπτική της ένταξης του μελεκουνιού στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO.
Η δράση υλοποιείται με την παροχή αιγίδας και οικονομικής επιχορήγησης του Υπουργείου Πολιτισμού.
Στο πλαίσιο της δράσης, σχεδιάστηκαν δύο νέες συνταγές μπαρών με πρωταγωνιστή το μελεκούνι από τον διάσημο και βραβευμένο Pastry Chef Ευάγγελο Χασιώτη. Πραγματοποιήθηκαν workshops γευσιγνωσίας και δοκιμής των μπαρών. Στις 3/12/2023 στο κτήμα Κοκοτού, Σταμάτα Αττικής, οργανώθηκε εκδήλωση, όπου σε αποκλειστικότητα έγινε η πρώτη δημόσια παρουσίαση της δράσης και τα γλυκίσματα (μπάρες πολιτισμού) διανεμήθηκαν δωρεάν. Για τις ανάγκες παρασκευής και παρουσίασης των γλυκισμάτων, επιλέχθηκε συσκευασία, σχεδιάστηκε ετικέτα και παρήχθη ακατέργαστο μέλι από το Καταφύγιο Μελισσών της Beelosophy.
Η δράση φιλοξενήθηκε με αφιερώματα σε περιοδικά και στον τύπο και έτυχε ευρείας προβολής και διάχυσης, μέσω ενός στοχευμένου σχεδίου διάδοσης των αποτελεσμάτων, που ενέπλεξε πρεσβευτές της Beelosophy και λοιπούς φορείς, συλλογικότητες, δίκτυα και προσωπικότητες.
Λοιπές δραστηριότητες, ενέργειες δημοσιότητας και υλικό προβολής περιλαμβάνουν:
- το φυλλάδιο της δράσης (στα ελληνικά και στα αγγλικά)
- βίντεο παρουσίασης των μπαρών και της διαδικασίας παρασκευής τους (στα ελληνικά με αγγλικούς υπότιτλους)
- δελτία τύπου
- βράβευση των φορέων της Κοινότητας του μελεκουνιού
- επιστημονικό κείμενο για το μελεκούνι με έμφαση στην αξία του για την υγεία και τη διατροφή στα ελληνικά και στα αγγλικά (Ε. Κυπριώτη-Σπάρταλη & Α. Ψαρουδάκη)
- δράση εκπαίδευσης - ευαισθητοποίησης σε σχολείο (αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της πύλης πολιτιστικών φορέων του υπουργείου Πολιτισμού)
Παράλληλα, συλλέχθηκε ιστορικό και πολιτιστικό υλικό και εκδόθηκε αναμνηστικό ηλεκτρονικό βιβλίο (e-book).
E-BOOK
Σημειώσεις
Το Μελεκούνι αποτελεί το κατεξοχήν παραδοσιακό γλύκισμα της Ρόδου, το οποίο προσφέρεται σε γάμους, αρραβώνες και βαφτίσεις. Οι οικογένειες και οι συγγενείς του ζευγαριού, ακολουθώντας μια διαδικασία που διαρκούσε σχεδόν μια εβδομάδα, παρασκεύαζαν το Μελεκούνι. Σουσάμι, μέλι, αμύγδαλα, ξυσμένες φλούδες εσπεριδοειδών, μπαχαρικά, όλα αυτά μαζί δένουν αρμονικά και συνθέτουν το μοναδικό γλύκισμα της Ρόδου. Το μέλι συμβολίζει την υγεία και το σουσάμι (κουνί) την αφθονία, τα οποία ενωμένα έδιναν την υπόσχεση ενός μακροχρόνιου, ευτυχισμένου βίου στο νιόπαντρο ζευγάρι.
Το γλύκισμα αυτό και η διαδικασία παρασκευής του μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά και υφίσταται ακόμα και στις μέρες μας. Αποτελεί ένα γλύκισμα του χωριού Κοσκινού και της Ρόδου, με πανελλήνια και διεθνή αναγνώριση. Έτσι, το Μελεκούνι από απλό γλύκισμα για τους γάμους και τις βαπτίσεις, πλέον αποτελεί πολιτιστικό προϊόν της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και είναι εκπρόσωπος τόσο του χωριού μας, όσο και ολόκληρης της Ρόδου.
Δημήτριος Μουστάκας
Το Ροδίτικο γλυκό "Μελεκούνι" το έμαθα το 2017, όταν εγκαταστάθηκα από την Πάτρα μόνιμα στη Ρόδο και συγκεκριμένα στο χωριό Κοσκινού.
Με ενθουσίασαν δύο πράγματα σε αυτό το γλύκισμα: η αυθεντική του γεύση και η παράδοση που κουβαλούσε. Ως υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισμού, είχα ακούσει για το Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και μου γεννήθηκε η ιδέα, να ενταχθεί το Μελεκούνι σε αυτό. Το 2019 συζήτησα την ιδέα μου με τον τότε Πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Κοσκινιατών ¨ Η ΚΑΛΛΙΘΕΑ¨ κο Φώτιο Μπάρδο και μου έδωσε το πράσινο φως, για να ξεκινήσουμε τη διαδικασία ένταξης. Η προσπάθεια ήταν απαιτητική, αλλά και τόσο γλυκιά, που άξιζε τον κόπο…
Τον Ιανουάριο του 2022, οι κόποι μας ανταμείφθηκαν. Με την υπ' αριθμ. 17279/17.01.2022 Υπουργική Απόφαση, το τοπικό γλύκισμα της Ρόδου "Μελεκούνι" γράφτηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι που παραδίδουμε αυτό το πιστοποιημένο πολιτιστικά παραδοσιακό προϊόν στις επόμενες γενιές, για να το απολαμβάνουν, τόσο στις κοινωνικές εκδηλώσεις, όσο και στις οικογενειακές γιορτές τους.
Χαράλαμπος Μαρνέρας
Συντάκτης του δελτίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Στοιχείου "Μελεκούνι Ρόδου"
With this letter, I confirm my interest for the proposed project "SWEETEN YOUR HERITAGE" which aims to promote and preserve the element of intangible cultural heritage "Melekouni".
I believe that the project will promote the interface between local authorities and other entities within the cultural community of Melekouni, experts and administrators alike, and will thus create significant cultural value both within and outside Greece.
Moreover, thanks to this project, the prospect of Melekouni being included in UNESCO's list of intangible cultural heritage elements will be strengthened.
Therefore, I will happily receive and disseminate the project's results and deliverables (e.g. videos, newsletters etc.) to my students and networks. I wish you every success in the innovative project "SWEETEN YOUR HERITAGE" and looking forward to its implementation.
Prof. Matthew Gorton
Professor in Food Marketing Newcastle University Business School
Οι Μέλισσες και η μελισσοκομία ενσωματώνουν μοναδικά φυσικά, υλικά και άυλα στοιχεία πολιτισμού.
Η κοινωνία της Ρόδου επίλεξε να αναγάγει το παραδοσιακό γλύκισμα "Μελεκούνι" σε στοιχείο πολιτιστικής κληρονομιάς. Κυρίαρχο συστατικό στο Μελεκούνι είναι ένα αξεπέραστο δημιούργημα των Μελισσών και της φύσης: το μέλι. Στη δράση SWEETEN YOUR HERITAGE, επιδίωξή μας ήταν να συμβάλλουμε στην ανάδειξη και διαφύλαξη του Μελεκουνιού Ρόδου, απέναντι στη γενική τάση ομογενοποίησης των πολιτιστικών αγαθών, Δευτερευόντως, να προωθήσουμε τη μεσογειακή διατροφή και γενικότερα την υγιεινή διατροφή και την αποφυγή κατανάλωσης ζάχαρης.
Η κληρονομιά του Μελεκουνιού Ρόδου δε νοείται απλώς ως πολιτιστική εκδήλωση ή προϊόν, αλλά, πρωτίστως, ως διαδικασίες παραγωγής νοήματος και πολιτισμού μέσω γνώσεων, δεξιοτήτων και πρακτικών, που μεταδίδονται από γενιά σε γενιά. Η αξία του συνίσταται στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, στην ενθάρρυνση της αίσθησης ταυτότητας και συνέχειας και στη διατήρηση της πολιτιστικής πολυμορφίας. Η ανάδειξη του Μελεκουνιού ως πολιτιστικό αγαθό αναδεικνύει τον ιστορικό πλούτο της Ρόδου, ενισχύει τη βιώσιμη ανάπτυξη και ενθαρρύνει τον αμοιβαίο σεβασμό για άλλους τρόπους ζωής.
Είμαστε ιδιαίτερα ευτυχείς που η δράση SWEETEN YOUR HERITAGE μας υπέδειξε νέες δυνατότητες αειφορικής διαχείρισης και γέννησε ιδέες για νέες διαδρομές στο Μονοπάτι Πολιτισμού της Beelosophy.